ĐULAGA MUJAGIĆ (1938-2023)
Đulaga potiče iz velike familije koja egzistira u Kovačima preko tristo godina. Iako su svi prihodi ove familije poticali iz poljoprivrede, njegov djed Đulaga je nije volio, pa je zato završio medresu u Tuzli i našao zaposlenje u Šahićima kao imam. On je bio na studiju u El Azharu u Kairu godinu dana, ali zbog izbijanja I svjetskog rata i nedostatka sredstava, morao se vratiti kući, i do smrti je žalio za tim danima. Ogromno imanje koje se prostiralo od pobrđa nadomak Konjuha, pa do Spreče na sjeveru, palo je na teret njegovog, tada malodobnog, oca Jakuba. Tek što mu se otac oženio , napadnut je od strane prvih komšija, i zadobio teške rane od kojih je jedva preživio zahvaljujući ljekarima na Gradini. U prvim godinama braka otac mu dobija dva sina, i oba umiru u ranoj dječijoj dobi. Nakon toga Jakub u proljeće 1938.godine odlazi na odsluženje vojnog roka u Osijek, i tu ga sustiže vijest o smrti oca. Kao sanitarac u vojnoj bolnici upisao je tečaj za ljekara , i očaran velikim gradom i bolnicom sa bijelim vratima i visokim stropovima, a nemajući više kod kuće osim supruge nikoga, odlučio je da se više ne vraća kući i da tu započne novi život. U avgustu iste 1938.godine dobija vijest od kuće da je dobio sina, i da su mu dali ime Đulaga. To je prevagnulo da se vrati nakon odsluženja vojnog roka 1940-te godine i nastavi svoj život težaka . Ovaj put uz mališana, koji se nije odvajao od njega, lakše je podnosio sve tegobe. Sanitetsko znanje i lijekovi koje je donio sa sobom pomogli su mu da dječačić preživi sve dječije bolesti.
Tek što je život počeo da se vraća u svoju kolotečinu, izbio je II svj. rat , pa je Jakub sa svojom braćom mobilisan od NDH vlasti, a zatim prebačen u Zeleni kadar da štiti sela oko Živinica. Slabo obučeni i naoružani, mogli su spriječiti upade manjih bandi, ali bi se pojavom većih formacija sklanjali u brda ili Sprečke šume. Ako bi na vrijeme uočili te formacije sklanjali bi stanovništvo i pravili zbjegove u okolnim šumama, a u slučaju iznenadnog upada tih formacija morali su ostavljati svoje porodice u selu. Tako su mnoge vojske prolazile kroz selo, ili se zadržavale po nekoliko dana , od nijemaca do četnika i partizana. Svjesni prisustva naoruženih mještana po okolnim šumama, i toga da oni samo brane svoja sela, te vojske su se relativno brzo povlačile i nastavljale svojim putem bez ikakvih incidenata. Đulagi su ti neizvjesni dani ostali u živom sjećanju.
Jednom je njemačkom vojniku na straži brao zrele džanarike, a ovaj ih je primao u svoj šljem, i iz džepa mu vadio čokoladu. Poslije nekoliko dana taj vojnik je poginuo, u gornjem dijelu sela pri povlačenju od partizanske zasjede, a on je gledao njegovo beživotno tijelo i plakao .Drugi put su naišli četnici , a jedan od njih ga je stavio na koljeno, milovao mu plavu kosu i plakao žaleći za svojim sinom Žarkom. Kada su ih partizani u zimu te 1944.godine potisnuli prema Drini , išao je sa saonama za njima da kupi oružje, i na Topličkom polju je pronašao tog četnika mrtvog u snijegu. Od šoka je danima bio u bunilu, i jedva preživio. Ipak su mu se najviše svidjeli partizani, koji su mu davali bombone i mitraljez da puca. Zbog njih je poslije rata postao dobar učenik i pionir. Otac mu je dobio posao u „Konjuhu“, pa je sa majkom obavljao sve poljoprivredne poslove. I pored toga je uspijevao da ide u školu, i da bude odličan učenik. Njegova majka se plašila da će poslije srednje škole otići na fakultet, jer tko god je iz sela otišao na visoke škole, nikada se nije vratio u selo. Iako je imala još pet kćeri, Đulaga joj je bio sve, pa je na sve moguće načina opstruirala njegovo školovanje, i na kraju u tome i uspjela. Bile su to godine propalih zemljoradničkih zadruga ,pobuna u selima južno od Živinica, i na kraju velike gladi i hladnih zima od 1949-1953. godine. U takvim uslovima odlučio je da umjesto da krene u srednju školu, počne sa drugovima da pravi i prodaje ručno pravljenu opeku. Zahvaljujući tom znanju koje se održalo do 1970-tih godina, takvom opekom su izgrađena sva sela u opštini. Otac ga je uspio zaposliti u “Konjuhu“ , i vrlo brzo je postao sindikalni radnik, a zatim i član SKJ. Izvršio je elektrifikaciju Kovača, i sa drugovima razvodio struju po kućama. Vodio je dva bataljona iz Živinica na dvije savezne radne akcije, a omladincima omogućio da tamo završe razne zanate i kurseve. Po povratku kući iste kurseve su održavali po selima , davali kino predstave po seoskim čitaonicama , otvarali zanatske radnje i sl. Zahvaljujući takvom angažmanu omogućeno mu je da završi srednju školu, a zatim da ode na studij u Zagreb.
U periodu 1965-1970.godine tamo završava studij političkih nauka i vraća se u Živinice. U Opštini dobija poslove inspektora prosvjete, i uporedo sa tim je angažovan kao profesor u Gimnaziji, u periodu 1970-1976.godine, na predmetima socilologije, filozofije i marksizma. Nakon toga postaje sekretar opštine, i na kraju opštinski pravobranilac samoupravljanja.
Svojim odijelima , dužom kosom i gradskim manirima nosio je dašak Zagreba sa sobom, pa je bio omiljen gost hotela i mnogobrojnih gradskih kafana i bašti. Društvo mu prave Pelemiš, Franjo, Zahid, Ago, Miralem, Rasim, Avdo …i drugi ugledni građani i intelektualci.
U Samačkoj dobija garsonjeru, i tu započinje novi život sa novom porodicom. To izaziva osudu javnog mijenja, i ometa ga u karijeri. Prijatelji sa studija mu savjetuju da napusti provinciju i dođe kod njih u Zagreb, Beograd ili Sarajevo, ili u diplomatsko-konzularne tijela širom svijeta, gdje su oni na visokim funkcijama ili direktori tada najvećih preduzeća u Jugoslaviji. On ne može bez svog grada, i umjesto sebe tamo šalje druge i mlađe. Oni tamo prave izuzetno uspješne karijere, od Lučića, Žepića, Džihanovića, Moralića i drugih.
Pavle Jegeš i Vojko Perić iz Zagreba, Nedeljko, Aleksandar i M.Abazović iz Sarajeva, braća Moralići iz Skoplja… i mnogi drugi, dolaze mu u goste u Živinice da vide gradić koji je toliko zavolio. On je rastrzan između želje za naučnim usavršavanjem u velikim gradovima, života u gradu, i žala za rodnim mjestom i roditeljima. Pomaže u razvoju gradske infrastrukture i često je u inicijalnim odborima i drugim sličnim komisijama.
U Nišu 1978.godine specijalizira radno pravo i treba da nastavi akademsku karijeru, ali on od toga odustaje, i ponovo se vraća u Živinice. Pomaže da se u Kovačima izgradi nova zgrada MZ-e sa fudbalskim stadionom, da se uradi nova elektrifikacija , da se izvrši vodosnabdjevanje starog i novog Đurđevika i Kovača kaptažom Sinca i Zenunovačke rijeke, pomaže rekonstrukciju putne mreže , i uopšte na svaki način pomaže rodnom mjestu i njegovim mještanima. On je njihov ambasador u gradu, i rješava sve njihove birokratske probleme.
Kada ga tih godina kandiduju za predsjednika Opštine, usprotivili se se neki ugledni živiničani, iz tradicionalnih i uticajnih familija, da ne može to biti zbog svoje nesređene porodične situacije. Razočaran zbog toga , ali i zbog loših stambenih uslova u Samačkoj, 1980.godine napušta Opštinu i prelazi u TP „Živinicepromet“.
Tu ne nailazi na povoljan ambijent, jer trgovcima njegove tirade o pravdi i poštenju nisu odgovarale , ali ipak ostaje u upravi sve do izbijanja rata 1992. godine. Kao rezervni oficir odmah odlazi u redove ARBiH, gdje ostaje do 1997. godine, prvo kao pomoćnik komadanta za moral 216 brigade, a kasnije referent u Komandi. Nakon rata uključuje se u politička zbivanja, pa je u periodu 1998-2000. godine bio zastupnik u Skupštini TK-a. Za to vrijeme njegova nekadašnja firma je uništena i rasprodata, i nemajući se više gdje vratiti , ali i zbog narušenog zdravlja , odlazi u penziju . Od tada se bavi pisanjem i društveno-političkim aktivnostima kao član raznih Komisija.
Svoje memoare i razmišljanja objavljuje kao koautor u knjizi „Živinička hronika „ iz 1988 godine , „Monografiji o Kovačima“ iz 2006.godine i zbirci pripovjedaka „Provincijalac iz velegrada“ 2019. godine.
Posljednje godine života provodi u šetnji od stana u „Sarajci“ do kafeterija „Palme“ i „Bosne“, gdje sa društvom raspravlja o nekim davnim i sretnijim vremenima . Nakon što od tog društva ostaje jedini, i nemajući više sa kime debatovati, u dubokoj starosti se povlači u samoću svog stana i odlazi sa ovog svijeta 16.oktobra 2023. godine.