Likovi zavičaja – Miralem Subašić (1931-2004)

Subašići su 1862 godine iz Užica doselili u Bosnu i naselili se duž rijeke Spreče  od Zvornika do Tuzle. Miralemov djed Ibro se naselio u Maslama (Gornje Vukovije)  i zahvaljujući bogatstvu koje je donio iz rodnog kraja brzo je zabogatio  baveći se trgovinom . Zato je mogao svoja dva sina Zaima i Muju 1925.godine poslati u Beč  u školu za mašinovođu .Tamo su braća izučili zanat ali i naučili njemački jezik  i poprimili gradske manire po čemu će i ostati najvišeupamćeni u narodu. Zaim se sa 23.godine zaposlio u rudniku u Banovićima kao prvi rukovaoc  rudarskih mašina a nakon  njegove pogibije grad mu se odužio na najljepši način.Između ostalog jedna ulica je ponijela njegove ime, njegova bista je krasila dvorište Doma zdravlja a čak su i neke omladinske brigade iz Banovića nosile njegovo ime.

Mujo (otac  Miralemov) se zaposlio u željeznici   pa se iz rodnih Masla morao često seliti. Kada je 1943 godine vozio kompoziciju prema Tuzli lokomotiva se pokvarila kod sadašnje Obraline pekare i kada je izašao iz lokomotive vidio je oko dvadeset nještana Živinica koje su  njemački vojnici iz svoje baze u fabričkom krugu “Konjuha” vodili na strijeljanje.Pristupio je vojnicima  i na tečnom njemačkom jeziku  ih zamolio  da ih puste što su oni i učinili a oslobođeni živiničani mu to nikada nisu zaboravili. Posebno su se obradovali kada je Mujo nakon rata kupio veliko imanje u gradu od porodice Andrića.

Mujo je znao kupiti novinske listove koje su odbacivali njemački vojnici  kako bi čitao njemačke tekstove i tako osvježavao svoje znanje . (Emir S.Nišić  “Subašići” www.vukovije.com)

Od tog velikog imanja njegovom sinu Miralemu je ostala samo mala avlija iza zgrade “Kula”  kod Dječijeg obdaništa gdje je i sagradio kuću .

Miralem Subašić  jerođen 07.07.1931.godine u Maslama (općina Kalesija) a već narednog mjeseca njegovi roditelji su preselili u Živinice.

Supruga mu je Timka rođ.Džaferović   iz Olova .Sa njom je dobio kćerke Nizamu i Dijanu i sina Adija.

U Živinicama je završio osnovnu i srednju školu nakon čega je počeo raditi u fabrici ŠIP “Konjuh” Živinice.Ubrzo je sa Šimom Tadićem ,Stjepanom Markovićem i Miladinom Boškovićem u Zagrebu završio  višu drvno-tehničku školu  i stekao zvanje  inženjera. Nakon toga je cijenio svačiju diplomu pa je ljude često oslovljavao ili sa “druže” ili sa “inženjeru”.

Nakon završene više škole postao je i društveno-politički  aktivist.Sve te njegove vrline nisu mogle ostati nezapažene pa je kao društveno-politički radnik izabran na funkciju potpredsjednika opštine Živinice u mandatu Tome Tadića od 1972. do 1974.godine . Nakon što je Tomi Tadiću istekao mandat 1974.godine izabran je za predjsednika opštine u dva mandata tj. do 1978.godine.U njegovom mandatu Živinice su doživjele preporod  i najintenzivniju gradnju u svojoj istoriji o čemu svjedoče podaci da je u tom kratkom periodu  završena zgrada Mješovitog srednjoškolskog centra ,hotel “Konjuh”,Robna kuća “Živiničanka”  i Dom zdravlja. Koliko je sebe unio u sve to najbolje svjedoči podatak da je za izgradnju Doma zdravlja dao ličnu donaciju od svojih  pet plata .Kasnije je taj isti Dom zdravlja odbio da zaposli njegovog sina jedinca i magistra tehničkih nauka nakon čega je ovaj revoltiran preselio u Sarajevo .

Po ugledu na oca Miralem je imao aristokratski izgled i  manire ,uvijek u odijelu sa bijelom košuljom visoke kragne i skupocjenom kravatom sa velikim čvorom. Kada bi primijetio kolegu koji je loše odjeven onda bi mu prišao i sa naglašenim akcentom “inženjeru” zamolio ga da oblači odijelo jer nije dovoljno samo imati diplomu inženjera već i biti dostojan te diplome kako svojom stručnošću tako i svojom pojavom i ponašanjem. Kada bi nas  ponekad vidio u odijelu pored pozdrava i širokog osmijeha zagrlio bi nas i pohvalio zbog toga. Čak i u poznim godinama bio je elegantan, izbrijanog  lica i uredne  kose.

Stariji  živiničani se sjećaju  Miralema u dugim šetnjama gradom sa njegovom suprugom Timkom. On u besprijekornom odijelu a ona u skupocjenom kostimu i sa šeširom na glavi. U to vrijeme to i nije bilo toliko neobično jer se tada vodilo više računa o odijevanju pa su čak i radnici  ŠIP”Konjuh” na kredit dizali biciklo i odijelo ,da se nađe i za sahrane i za svadbe. Po ugledu na oca želio je dio Beča da prenese u ovu balkansku provinciju i da svojim izgledom razbije stereotipe o bosanskim muslimanima.

Kao predsjednik opštine znao je koliki su turistički potencijali  Topličkog polja pa je 1975. godine od  Urbanističko-arhitektonsko-građevnog biroa „Ar-69“ iz Zagreba naručio  Urbanističko-regulacioni plan TRSC „Toplica“ –TZ-2301.

Ovim planom je obuhvaćeno cijelo Topličko polje u površini od 70 ha koje je podijeljeno  na sedam ( 7)funkcionalnih zona i trebalo je postati najveći rekreacioni centar u BiH.Skupština opštine je usvojila ovaj plan i pristupilo se njegovoj realizaciji.

Međutim,intenzivna stambena izgradnja u centralnoj gradskoj zoni izazvala je i veću potrošnju vode pa je mali rezervoar u krugu ŠIP”Konjuh” Živinice kapaciteta  V=200 m3 bio nedovoljan da zadovolji potrebe živiničana. Čak i preko noći je bio prazan a pritisak u vodovodnom sistemu nedovoljan da izbaci vodu u rezervoar na visini od nekih 50 m.

Crpna pumpa na Spreči  je koristila vodu iz Gostelje (kaptaža u Stuparima) i vodu iz bunara oko crpne pumpe, ali su količine bile nedovoljne, tako da su restrikcije zahvatile i Živinice i Tuzlu i Lukavac. Postojao je regionalni plan da se voda za Tuzlanski bazen dovede sa Zvorničkog jezera ali je situacija nalagala da se nešto hitnopreduzme. Ove tri opštine su angažovale stručnjake i izbor je pao na Toplicu tako da je 1978.godine izvršeno kaptiranje izvorišta ove rječice. Jedan dio vode je odveden do okolnih sela a veći dio do pumpnog postrojenja u Živinicama.Tu se voda miješala sa vodom iz ostalih izvora i dijelila na tri opštine. Živinice su opet imale vodu ali nisu više imale Toplicu.Prelijepo izvorište sa termalnim akumulacijama je zatrpano a olimpijski bazen izgrađen nekoliko godina kasnije zarast će u korov i kukuruz. Najljepše izletište živiničana bilo je uništeno a bijes građana je pao na predsjednika Miralema . Do danas nitko nije našao drugo rješenje jer i sada živiničani piju vodu iz Toplice ali stigma koja je pala na predsjednika opštine nikada nije skinuta.

Miralem je morao napustiti grad i naći posao u Tuzli . Postavljen je za direktora PD “Spreča” u Tuzli i mada ovo preduzeće nije imalo nikakve veze sa vodovodnim sistemom Toplice  živiničani su izmislili priču da je on prodao Toplicu za ovo radno mjesto i tada je pritisak na njega postao još veći. Tada je teška srca odlučio  da se preseli u Tuzlu i na Ircu je od firme dobio veliki stan i na tome bi sesve završilo.

Međutim,baš u to vrijeme pokrenuta je akcija pod nazivom “imaš kuću vrati stan” i on se opet našao na udaru javnog mnijenja pa je stan vratio firmi i ponovo se vratio u svoju kuću u sjeni visoke “Kule”.

Sva jugoslovenska štampa je pisala o tom humanom gestu ali mu živiničani i dalje nisu vjerovali. Prezirali su ga kako to samo znaju bosanske kasabe pa je i on počeo da zazire od njih. Pojavljivao se rijetko u javnosti  a kada je penzionisan pred prve demokratske izbore 1990.godine očekivao je da će ga kao vrsnog inženjera hidrotehnike pozvati u neku  opštinsku komisiju za urbanizam ili razvoj.

Novoj demokratskoj vlasti nisu bili važni ni urbanizam ni razvoj već atraktivni placevi  u gradskom centru,prazni i napušteni stanovi ili atraktivna radna mjesta u javnoj upravi. Za direktorska mjesta više nije bila potrebna visoka stručna sprema , uvjerenje o nekažnjavanju ili besprijekorna biografija već samo podobnost uskim stranačkim krugovima. Sve se počelo urušavati i prije prvih granata a svijet i uvjerenja u koja je Miralem istinski vjerovao nestajali su pod naletom bestidnog nacionalizma i primitivizma.Svatko onaj ko bi javno progovorio o tome proglašavan je “komunjarom” i bivao izopćen iz javnog života grada.I mada se klonio bilo kakvih kritika ili razgovora o novoj vlasti  samom svojom pojavom je predstavljao sve ono što je nova vlast željela da sruši i zaboravi .

Sa prvim granatama stigle su i prve izbjeglice,zavladala je opšta glad i neizvjesnost a on je sa nevjericom i ponekom suzom u oku  zaustavljao one malobrojne i “normalne” sugrađane i pitao ih zabrinuto : “Kuda sve ovo vodi “.

Sistem vrijednosti u koje je istinski vjerovao srušen je kao kula od karata a on je i dalje ponosit i uspravan šetao zamišljeno pustim ulicama kao da vrši  inspekciju silnih zgrada koje je izgradio za svog  mandata a koje su sada zjapile prazne i unakažene silnim granatama sa okolnih brda.

Nakon rata  istim ulicama kretale su se kolone obespravljenih radnika a nekada moćna radnička klasa sada je bila samo anarhična gomila demobilisanih i ranjenih boraca, bolesnika  i prosjaka bez svojih fabrika  i svojih redovnih plata.

Umjesto odijela i ženskih kostima sada su u modi bile brade, pocijepane farmerice i golišava tijela.

Pred njim se javljala demokratija upravo u onakvom obliku kakvu su mu drugovi predstavljali na mnogobrojnim partijskim sastancima. Novi vlasnici privatizovanih fabrika ili u ratu od donacija i šverca stvorenih porodičnih carstava bili su okrutniji od onih stranaca iz Kraljevine Jugoslavije koje je zapamtio kao dječačić. Bratstvo jedinstvo,jednakost i  solidarnost više nisu premise po kojima se živi već komunistička utopija i bauk, komunistička varka  i daleka prošlost .

Ovo nije bio svijet u kojem je mogao da živi i funkcioniše pa se i njegov život  ugasio tiho i neprimjetno te 2004.godine baš na svoj rođendan. Sahranjen je  u haremu džamije u Gornjim Živinicama pored svojih namilijih i taj dan su gradske ulice bile puste jer su se njegovi živiničani  opraštali od njega ,tiho i dostojanstveno kao što je bio i cijeli njegov život.

Još samo uska ulica i prazna i napuštena kuća podsjeća na njega  a mnogi koji su ga poznavali se zapitaju da li se ikada postide oni  koji su ga tako grubo i nemilosrdno odbacili i zaboravili i zar ta bezimena ulica nije mogla ponijeti ime ovog velikog i humanog čovjeka,možda i najvećeg kojeg su Živinice imale.

Sa jednog od opštinskih sastanaka

  Redakcija „Živiničke hronike „ 20.06,.2019.